Gazze ateşkesi sürerken, bölgesel gelişmeleri takip eden Tahran’daki Andişe Sazan-ı Nur Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Trump’ın ateşkes planını sunmasının ardındaki nedenleri ve mevcut uluslararası manzara bağlamında İsrail rejimi ve Filistin direniş gruplarının geleceğini ele alan bir toplantı düzenledi.
Toplantıda, enstitü başkanı Profesör Saadullah Zaree, Trump’ın planı ve İsrail’in ateşkes politikası hakkında yorum yaptı. Bu rapor, toplantının en önemli noktalarını içeriyor.
İsrail’in ateşkesi kabul etmekten başka seçeneği yoktu
Trump’ı ateşkes planını önermeye iten faktörler hakkında yorum yapan Zaree, Netanyahu modeline dayanan İsraillilerin savaş hedeflerine ulaşabilselerdi, esir takası anlaşmasını hiç şüphesiz tercih etmeyeceklerini söyledi. Başka bir deyişle, esir takası anlaşmasını kabul eden kişi, sorunu güç kullanarak çözme stratejisini tasarlayan kişiydi. İsrail’in esir takasını kabul etmesi, Tel Aviv’in askeri yönteminde başarısızlığa uğradığını gösteriyor. Son yaklaşık 4-5 ay boyunca Siyonistler, ikisi de sonuç vermeyen iki askeri senaryo izledi: İlk askeri plan, İsrail ordusu tarafından Ağustos ayının sonlarında başarısızlığı açıklanan “Gideon 2 Harekâtı”ydı. İsrail ordusunun ikinci saldırısı ise “Gideon’un Arabaları Harekâtı”ydı ve bu operasyondan iki hafta sonra, Siyonistler arasında bu askeri operasyondaki hedeflerin ulaşılamaz olduğuna dair fısıltılar duyulmaya başlandı. Sonuç olarak, 4 ay süren Gideon ve Gideon’un Arabaları harekâtlarına rağmen, İsrail ordusu şehirlere giremedi ve durduruldu. İsrail’in askeri yoldaki bu başarısızlığı, İsraillilerin esir takası anlaşması için müzakerelere yönelmesine neden oldu.
İç ve dış baskı: Netanyahu’nun ateşkesi kabul etmesinin ardındaki etken
Batı Asya ilişkileri uzmanı, Tel Aviv’in ateşkesi kabul etmesinin diğer nedenleri hakkında da yorum yaptı. İsrailliler, tutuklularının serbest bırakılması yönündeki iç baskıyı hafifletmek için taze bir nefes almaya ihtiyaç duyuyordu. Aynı zamanda, Netanyahu kabinesi Gazze’deki suçları nedeniyle uluslararası baskı altındaydı. İsrail ordusunun hem iç hem de dış baskıyı azaltmak için bir molaya ihtiyacı vardı. Dolayısıyla, Trump planını memnuniyetle karşıladı ve bu planı kendisi için bir fırsat olarak değerlendirdi. Ancak Trump planı, Gazze’den çekilme, ateşkes ve Gazze’de bir Filistin hükümeti kurulması gibi İsrail ordusunun stratejisine aykırı unsurlar içeriyordu. Bu plan, İsrail’in başlangıçtaki savaş hedeflerinden çok farklıydı, ancak Netanyahu üzerindeki iç ve dış baskılar onları kaçınılmaz olarak bir tutuklu takası anlaşmasına doğru ilerlemeye zorladı.
Ateşkes sırasında Filistinlilerin durumu
Zaree, Filistin tarafının anlaşmayı kabul etmesi üzerine yaptığı açıklamada, Gazzelilerin yerinden edilmesi nedeniyle Filistin tarafında bazı baskılar olduğunu söyledi. Gazze’de yaklaşık 2,3 milyon insan yerinden edilmiş durumda ve İsrail rejimi ortalama 80 sivili öldürüyordu. Bu İsrail suçlarının her gün tekrarlanması, Filistinlileri bir çözüm yolu düşünmeye itti, ancak Filistin direnişi planını uyguladı. Aslında direniş her zaman durumun yönetimini ele almaya çalıştı.
Direniş gruplarının duruşu
Direnişin ateşkes konusundaki bakış açısını yorumlayan Zaree, Filistin tarafı için Gazze’de savaşın durdurulması ve ateşkesin en önemli öncelik olduğunu söyledi. Filistin direnişi ayrıca, İsrail ordusunun Gazze’nin bazı bölgelerinden çekilmesini ve insani yardım yollarının açılmasını vurguladı. Bu hedefler, Trump planına dayanarak Filistinliler için erişilebilirdi. İşte tam da bu nedenle, Filistin direnişi, hedeflerinin nispeten takip edildiğini görünce ateşkes önerisini kabul etti.
Tel Aviv ateşkesi ihlal etmek için bahane arıyor
İsrail’in ateşkesi ihlal etme olasılığı sorulduğunda, Zaree, İsrail rejiminin ateşkesi bir strateji olarak değil, bir taktik olarak gördüğünü belirtti. Siyonistler, Gazze’ye dönmek için bir bahane, hatta bahanesiz bir yol arıyorlar. Rakamlara göre, ateşkesin iki hafta önce yürürlüğe girmesinden bu yana, İsrail rejimi Gazze’de onlarca Filistinliyi öldürdü.
Gazze savaşının yeniden başlamasına ilişkin senaryolar
İsraillilerin ateşkesi tekrar tekrar ihlal etmesiyle ilgili olarak Zaree, mevcut ateşkesin kırılgan olduğunu ve önümüzdeki günlerde Gazze’de çatışmaların tırmanabileceğini söyledi. Ancak İsrail’in Gazze’deki askeri yaklaşımının, yeni çatışmaların giderek yoğunlaştığı ve günlük çatışmaların yavaş yavaş yerini ateşkeslere bıraktığı bir model izlemesi bekleniyor; ancak savaşın yoğunluğu eskisinden daha düşük olabilir. Ateşkes sonrası olası senaryolardan biri de bu ve bazı kaynaklar, İsrail ordusundan gelen haberlere atıfta bulunarak böyle bir olasılığı öne sürdüler.
Öte yandan bazı analistler, ateşkesin ardından İsrail’in askeri operasyonlardan güvenlik operasyonlarına geçeceğini belirtti. Gazze’deki yeniden yapılanmayı önlemek ve Filistinlileri göç etmeye ve bölgeyi terk etmeye zorlamak için İsrail, bölgeyi kriz halinde tutmak amacıyla Gazze’de bir güvenlik aşaması başlatacak. Diğer analizler ise, yukarıda bahsedilen iki senaryoyu birleştiren karma bir modele işaret ediyor. Ateşkesin ardından İsrail ordusunun önceki büyük ölçekli askeri operasyonlarının yerini, güvenlik ve terör faaliyetlerinin yanı sıra belirli bir düzeyde askeri operasyon içeren üçüncü bir modelin alacağı anlaşılıyor.
Direniş güçleri harekete geçmeye hazır
Toplantının sonunda Batı Asya uzmanı Zaree, direniş gruplarının İsrail’in ateşkesi ihlal etmesi halinde tepki vermeye hazır olduğunu belirterek, direnişin güçlenmeye ihtiyaç duyduğunu ve bu nedenle ateşkese olumlu yanıt verdiğini belirtti. Öte yandan, Hamas ve diğer direniş grupları ateşkesi ihlal etmediği için, savaş yeniden patlak verirse direniş daha güçlü bir şekilde mücadele edebilir. Ayrıca, direnişin silah bakımından zayıf olmadığı ve ateşkesten birkaç hafta önce Filistin operasyonunun giderek güçlendiği göz önüne alınmalıdır. Dolayısıyla direniş, işgalcilerin yeni saldırılarına karşı koymaya hazır ve ateşkes ihlal edilirse Siyonistlere karşı çok rahat bir şekilde karşılık verebilir.
